GODZINY OTWARCIA
OPENING HOURS
Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego

Oratorium Marianum

Ciężkie doświadczenia, które stały się udziałem całego kompleksu Akademii Leopoldyńskiej, prześledzić można najlepiej na przykładzie Oratorium Maryjnego Kongregacji Łacińskiej. Zwiastunem późniejszych dramatów było zawalenie się 9 sierpnia 1731 roku – w trakcie budowy – czterech jego zachodnich filarów. W wyniku katastrofy trójnawową halę przekształcono w zwężoną salę z wydzielonym od strony południowej korytarzem. Oratorium poświęcono uroczyście 22 listopada 1733 roku. Od tej pory należało ono, wraz z Aulą Leopoldyńską i nie istniejącym dziś Auditorium Comicum (salą teatralną), do najbardziej reprezentacyjnych wnętrz Uniwersytetu Wrocławskiego.

Kompozycja wnętrza – łącząca w niepodzielną całość elementy architektury i dekoracji – świadczy o związkach z twórczością Christophorusa Tauscha. Całością prac kierował Johann Blasius Peintner, a po jego śmierci – Joseph Frisch. W ramach zespołu działali artyści realizujący wcześniej Aulę Leopoldyńską i Schody Cesarskie, m. in. rzeźbiarze: Johann Albrecht Siegwitz i Franz Joseph Mangoldt, sztukatorzy i marmoryzatorzy: Johann Anton Schatzel i Ignazio Provisore oraz malarz Johann Christoph Handke z Ołomuńca.

Ośmioprzęsłową salę sklepiono kolebką z lunetami. Dwa wschodnie przęsła, wydzielone łukiem tęczowym i przyściennymi kolumnami, stanowiły prezbiterium. Na belkowaniu umieszczone zostały putta, a na hermowych pilastrach – serafiny, tworzące chóry anielskie łączące się ze sceną malarską na plafonie, przedstawiającą Boga Ojca w przestworzach. Cykl malarstwa monumentalnego na sklepieniu głównym, pod emporą muzyczną i w lunetach, jak również pozłacane kartusze w kluczach łuków, łączyły się ikonograficznie z maryjnym wezwaniem sali.

Widok na empore muzyczną

Oprócz wiodącej dekoracji malarskiej, bogatej dekoracji sztukatorskiej, marmoryzacji i złoceń, ważne znaczenie uzyskały elementy architektoniczne: zdwojone pilastry o niskich kapitelach, dźwigające masywne belkowanie, oraz wolutowe wsporniki ujmujące spływy sklepienia. Mają one istotny wpływ na wrażenie dynamiki i wertykalizmu, charakteryzujące całość sali. Uzupełnieniem jej wystroju był srebrny ołtarz, wzbudzający powszechny zachwyt.

Szczęśliwe dni tego pięknego wnętrza trwały jednak krótko. Zaraz po wkroczeniu wojsk pruskich do Wrocławia w 1741 roku w murach Uniwersytetu urządzono szpital wojskowy. Choć Oratorium Marianum użytkowane było później także jako magazyn i stajnia, to jednak, podobnie jak wiele innych pomieszczeń uczelni, przetrwało okres wojen śląskich (1741-1763) bez większych strat. Oczywiście całe wyposażenie ruchome zaginęło, ale malarski i rzeźbiarski wystrój ocalał.

Przeprowadzona w 1810 roku sekularyzacja majątków kościelnych oraz połączenie Leopoldiny z frankfurcką Viadriną dały początek nowej, świeckiej funkcji Oratorium. Stało się ono teraz Salą Muzyczną Uniwersytetu Wrocławskiego. Na miejscu ołtarza ustawiono organy, a dawne prezbiterium stało się podium dla muzyków i śpiewaków. Pozostała część wnętrza stanowiła audytorium.

Oratorium Organy z 1833r

Doskonała słyszalność i wspaniałe walory akustyczne Sali Muzycznej spowodowały, że była ona jedną z najbardziej znanych sal koncertowych dziewiętnastowiecznego Wrocławia. W murach dawnego Oratorium Marianum rozbrzmiewała muzyka i śpiew, często uświetnione udziałem sławnych kompozytorów i wirtuozów. W pierwszym okresie występowali tu m.in.: kompozytor i pianista-wirtuoz Johann Nepomuk Hummel (1816), śpiewaczka Antonina Miklaszewska-Campi (1819), kompozytor i skrzypek-wirtuoz Karol Lipiński (osiem razy), wybitni pianiści Clara Wieck (1836) i Anton Rubinstein (1843). Ferenc Liszt dał tu recital monograficzny, wielokrotnie koncertował także Henryk Wieniawski. W drugiej połowie XIX i na początku XX wieku organizatorem koncertów w Sali Muzycznej Uniwersytetu było Wrocławskie Stowarzyszenie Orkiestrowe. Na jego zaproszenie koncertowali tu m.in.: Hector Berlioz, Eduard Grieg, Wanda Landowska, Ferenc Liszt, Niccolo Paganini, Artur Rubinstein, Clara Schumann i Carl Maria von Weber.

W 1881 roku we Wrocławiu miało miejsce prawykonanie Uwertury Akademickiej Johannesa Brahmsa, skomponowanej dwa lata wcześniej z okazji otrzymania przez niego tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego. Pamięci tych wydarzeń poświęcona jest tablica pamiątkowa przed wejściem do Oratorium, wykonana przez znanego artystę wrocławskiego Alojzego Gryta i odsłonięta w 2004 roku.

oratorium Zniszczenia Wojenne

Ten drugi dobry okres skończył się wczesną wiosną 1945 roku, kiedy podczas bombardowań artyleryjskich i lotniczych zrujnowana została całkowicie środkowa część budynku. Potężny pocisk zburzył wszystkie kondygnacje, całkowicie niszcząc sklepienie Sali. Zachowało się jedynie około 15 % dekoracji ścian. Powojenna odbudowa gmachu głównego Uniwersytetu, w trakcie której podzielono przestrzeń Sali na szereg mniejszych pomieszczeń, przekreśliła na wiele lat jej dawną funkcję. Próbę rewitalizacji dawnej Sali Muzycznej podjęto dopiero w 1974 roku, powracając w kolejnych projektach odbudowy tej części gmachu do pomysłu odtworzenia dużego audytorium. Kilkakrotnie podejmowane i zarzucane próby podjęcia programu rewaloryzacyjnego znalazły swój finał w końcu lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Dzięki ogromnemu zaangażowaniu i wysiłkowi wielu osób w 1997 roku Oratorium Marianum, niczym Feniks z popiołów, odrodziło się. Przy nieznacznych modyfikacjach, całkowicie odtworzono wnętrze w warstwie architektonicznej, rzeźbiarskiej i sztukatorskiej. Nieodtworzone pozostało jedynie malarstwo sklepienne. W kolejnych latach uzupełniono wyposażenie: zakupiono koncertowy fortepian, a w 1999 roku na potrzeby sali wyremontowano zabytkowe organy Adama Horatiusa Caspariniego z 1718 roku, pochodzące z kościoła św. Elżbiety we Wrocławiu.

Rekonstrukcja Fresków na sklepieniu sali

Przez kilkanaście lat swojego nowego życia Oratorium Marianum, pełniące funkcję akademickiej sali audytoryjnej oraz muzycznej sali koncertowej, stało się jednym z najbardziej znanych wnętrz Wrocławia. Po kilku latach ukształtował się specyficzny dla tego miejsca repertuar muzyczny, oparty na utworach doby baroku i szeroko pojętej kameralistyce. Łączy się to oczywiście ze światowymi kierunkami poszukiwań w wykonawstwie muzycznym. Dzięki dobremu zabytkowemu instrumentowi, Oratorium stało się także miejscem spotkań wirtuozów organów.

W latach 2013-2014 dzięki Niemiecko-Polskiemu Towarzystwu Uniwersytetu Wrocławskiego drezdeński malarz Chistoph Wenzel odtworzył freski przywracając sali dawny blask.

Zapraszamy do obejrzenia panoramy autorstwa Jana Zięby.
Widok ogólny przed renowacją fresków